Η Ελευθερία της Έκφρασης

Αναδημοσιεύω μία επιστολή του Γελοιογράφου Πέτρου Ζερβού, που αφορά την απάντηση του σε διαμαρτυρίες και σχόλια για μία γελοιογραφία του, που δημοσιεύθηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών". Επειδή η Ελευθερία της Έκφρασης είναι για μένα θέμα Αρχής και βασικό συστατικό της Δημοκρατίας, και τελευταία πληθαίνουν τα φαινόμενα προσπάθειας φίμωσης της διαφορετικότητας και της Ελεύθερης Διακίνησης των Ιδεών, θεώρησα υποχρέωση μου να αναρτήσω την γελοιογραφία και την επιστολή. Τα συμπεράσματα είναι δικά σας...

Για την ταμπακιέρα κουβέντα…

" Τη Δευτέρα 27/1/2020 ένα σκίτσο μου, που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών, ξεσήκωσε αντιδράσεις ενώ το Κεντρικό Ισραηλινό Συμβούλιο έστειλε επιστολή διαμαρτυρίας στη σύνταξη της Εφημερίδας!!! Επίσης έδωσε αφορμή για ένα κατάπτυστο άρθρο του Βαγγέλη Περρή στην Athens Voice.

Το σκίτσο δείχνει τον Άδωνη Γεωργιάδη με γερμανική στολή στην είσοδο του Άουσβιτς ενώ από πάνω γράφει την χαρακτηριστική φράση του «Μετά τις 30 Απριλίου μη χαλάσουμε τις καρδιές μας». Επίσης μια λεζάντα λέει «Η Τελική Λύση: Άρση προστασίας πρώτης κατοικίας από 1η Μαΐου. Η σύγκριση του Ολοκαυτώματος με τους πλειστηριασμούς θεωρήθηκε προσβολή! Κι όμως η άρση προστασίας της πρώτης κατοικίας είναι ένα είδος «Τελικής Λύσης». Το ότι μόνο για φέτος προγραμματίζονται 25.000 ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί κατοικίας χωρίς ουσιαστικά να προβλέπεται καμιά νομική προστασία για την πρώτη κατοικία, το ότι τα επόμενα χρόνια θα γίνει η πιο βίαιη μεταφορά ακινήτων από τα μικρομεσαία στρώματα σε τράπεζες και ξένα funds και το τέλος της ιδιοκατοίκησης, με την ανείπωτη δυστυχία που αυτό συνεπάγεται, μόνο με ένα πολύ πιο μείζον, αλλά κατ’ αναλογίαν, αντίστοιχο ιστορικό γεγονός μπορεί, μέσω της υπερβολής, να συγκριθεί! Γιατί έτσι λειτουργεί η σάτιρα και η γελοιογραφία, μέσω της υπερβολής και της αλληγορίας.
Το σκίτσο, λένε, θίγει τη μνήμη του Άουσβιτς! Δεν την θίγει όμως η υποκριτική επίσκεψη ενός φασίστα υπουργού της Ελληνικής κυβέρνησης στον τόπο αυτό, υπουργού που πριν λίγα χρόνια εκθείαζε τηλεοπτικά αλλά και πούλαγε αντισημιτικό βιβλίο του Κ. Πλεύρη! Και λίγες μέρες πριν μίλαγε με χλευασμό για όσους θα χάσουν τα σπίτια τους με την φράση που αναγράφεται στο σκίτσο. Κουβέντα γι’ αυτήν την προσβλητική παρουσία (που ήταν και η πραγματική αφορμή του σκίτσου κι όχι η επέτειος του Ολοκαυτώματος) δεν άκουσα να γίνεται από τους τωρινούς θιγόμενους…
Το Ολοκαύτωμα είναι κομμάτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας, προέκυψε από τα σπλάχνα της και δεν έχει ιδιοκτήτες! Όσοι κατηγορούν για «αντισημιτισμό» αντίστοιχα σκίτσα επειδή χρησιμοποιούν ένα ιστορικό γεγονός, έμμεσα και σιωπηλά, χτίζουν ένα αόρατο τοίχος δέους και αποτροπής για οτιδήποτε αφορά το σημερινό κράτος του Ισραήλ. Γιατί με την ίδια κατηγορία του «αντισημιτισμού» αποκρούεται οποιαδήποτε κριτική στα πεπραγμένα αυτού του κράτους! Όπως το Αουσβιτς , τόπος μαρτυρίου εκατομμυρίων Εβραίων και όχι μόνον, ανάγεται σε ιερό σύμβολο που δεν αγγίζουμε, κατά προέκταση δεν αγγίζουμε και δεν κριτικάρουμε το κράτος του Ισραήλ, ένα κράτος απαρτχάιντ όπου οι Παλαιστίνιου και άραβες είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας και με τις νέες διατάξεις που μετατρέπουν το Ισραήλ σε αμιγώς «Εβραϊκό» κράτος, απαλλοτριώνονται τα πολιτικά τους δικαιώματα οριστικά και οδηγούνται αργά και σταθερά σε αφανισμό!
Όσο τώρα για το άρθρο του Περρή και την άποψή του ότι το σκίτσο αλλά και παλιότερα του Μιχάλη Κουντούρη που αναφέρει (και που κακόβουλα τα συγκρίνει με τις αναρτήσεις του ακροδεξιού Δημήτρη Καμμένου…) «περιπαίζουν τον δραματικό θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων», και τα συγκρίνει με το χιούμορ του Σεφερλή, είναι το λιγότερο άθλια, δείχνει άγνοια, υποκρισία αλλά και περιφρόνηση για την τέχνη της γελοιογραφίας!
Και το σημαντικότερο: δεν λέει τίποτα για την ταμπακιέρα! Τι θέλει να πει αυτό τα σκίτσο. Ξαφνικά με έπιασε αντισημιτικός παροξυσμός; Για ποιο λόγο έβαλα έναν φασίστα υπουργό μπροστά στο Άουσβιτς; Το Άουσβιτς θίγω ή τον συγκεκριμένο Υπουργό; Τι θέλω να πω; Γι’ αυτά κουβέντα! Η κρίση δεν υπάρχει, οι πλειστηριασμοί δεν υπάρχουν, η ζοφερή πραγματικότητα μιας χώρας σε οικονομική και πνευματική κατάρρευση δεν υπάρχει. Θίγεται η «ευαισθησία» του συγκεκριμένου αρθρογράφου που θήτευσε και υπηρέτησε στην μεγάλη σχολή του εμπόρου του Φασισμού Θέμου Αναστασιάδη και της φυλλάδας του! Και μας εγκαλεί μάλιστα το συγκεκριμένο άτομο να ανανεώσουμε το εικονογραφικό μας οπλοστάσιο ως ξεπερασμένο! Ο άνθρωπος που βάσισε μεγάλο μέρος της καριέρας του στην κλοπή ξένων κόμικ, σκίτσων και animation, κατακρεουργώντας τα για να εικονογραφήσει το σκουπιδοπεριοδικό «Όλα» αλλά και την αντίστοιχη τηλεοπτική σαβούρα με τον Θέμο…
Κλείνοντας, να πω ότι θεωρώ ότι η Ιστορία δεν είναι ιερό σύμβολο! Όταν γίνεται ιερό σύμβολο, μας αποτρέπει να την αγγίξουμε, να κοιτάμε τις αιτίες και τις δυνάμεις που την κινούν. Για το ολοκαύτωμα φταίει ο Φασισμός ως ενσάρκωση του Απόλυτου Κακού, άρα αυτόν μόνο καταγγέλλουμε. Και πίσω από τον Φασισμό ποιος υπάρχει; Ποιες δυνάμεις οδήγησαν σ’ αυτόν; Μόνος του γεννήθηκε; Είναι τυχαίο ότι κατ’ αναλογία με την άνοδο του Φασισμού τον μεσοπόλεμο, ανδρώνεται και σήμερα για αντίστοιχους λόγους και με σημερινούς όρους ένας διάχυτος φασισμός παντού στην Ευρώπη; Ποιοι είναι αυτοί οι λόγοι; Ποιος δεν θέλει να γίνεται κουβέντα γι’ αυτά και να ωραιοποιείται η πραγματικότητα με την απατηλή έκφραση της επιστροφής στην «Κανονικότητα», έννοια που εμπεριέχει συμφιλιωτικά τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό μ’ έναν εξευγενισμένο και «σοβαρό» φασισμό; "

Πέτρος Ζερβός

Η "Δημοκρατική" Ευρώπη

Το γεγονός συνέβη τον Σεπτέμβρη του 2017. Το θυμήθηκα σήμερα μετά από ένα σερφάρισμα στο Διαδίκτυο, όπου «έπεσα» πάνω σε μερικές γελοιογραφίες Ελλήνων Γελοιογράφων, που είχαν λογοκριθεί από την αρμόδια επιτροπή της ΕΕ. Και σκέφτηκα εκ νέου το «Δημοκρατικό» Πρόσωπο ή καλύτερα «Προσωπείο» της Πολιτισμένης Ευρώπης.

Αποσπάσματα από τον Τύπο εκείνης της περιόδου

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) γεννήθηκε για να δημιουργήσει μία κοινωνία ελευθερίας, στην οποία όλοι θα μπορούν να εκφράσουν την άποψή τους, όσο βλακώδης κι αν είναι αυτή, υπό τον μοναδικό όρο ότι δεν θα εγκληματούν σε βάρος των άλλων. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα της ελευθερίας του λόγου σε μία δημοκρατία.
Από ότι φαίνεται, η Ευρώπη απέχει ακόμα πολύ από το να πετύχει τον στόχο της, αφού όπως καταγγέλλει η Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων, έργα Ελλήνων σκιτσογράφων που επρόκειτο να παρουσιαστούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λογοκρίθηκαν και «κόπηκαν».
Συγκεκριμένα, στα τέλη Σεπτεμβρίου ήταν προγραμματισμένη μία έκθεση γελοιογραφίας με θέμα την ΕΕ, στην οποία Έλληνες και Γάλλοι σκιτσογράφοι επρόκειτο να παρουσιάζουν έργα τους με αφορμή τη συμπλήρωση των 60 χρόνων από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης και την ίδρυση της ΕΕ.
Σύμφωνα με τον κανονισμό του Ευρωκοινοβουλίου, το περιεχόμενο κάθε έκθεσης αξιολογείται προκειμένου να ελεγχθεί αν εκφράζει φιλοναζιστικό ή άλλο προσβλητικό προς τις αξίες της ΕΕ περιεχόμενο. Με βάση αυτόν τον κανονισμό, η κοσμήτορας Catherine Bearder απέρριψε 12 από τα 28 σκίτσα των Ελλήνων γελοιογράφων που συμμετείχαν στην έκθεση με ένα έργο ο καθένας.
Η σημασία της ελευθερίας του λόγου για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου είναι ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα που καταρχάς θα πρέπει να επιτρέπεται σε όλους να εκφράζουν δημόσια την άποψή τους, ακόμα και σε αυτούς που με τον λόγο τους προπαγανδίζουν την κατάλυση της δημοκρατίας και της ελευθερίας του λόγου. Με άλλα λόγια, η αστική δημοκρατία οφείλει να επιτρέπει στους κομμουνιστές, αναρχικούς, ναζί, φασίστες και κάθε άλλον -υπογραμμίζεται ότι οι παραπάνω ιδεολογίες ούτε ίδιες είναι, ούτε ταυτίζονται, απλώς έχουν ως κοινό ότι δεν θέλουν την αστική δημοκρατία- να λένε δημόσια γιατί δεν τους αρέσει η αστική δημοκρατία, αρκεί να μην εγκληματούν σε βάρος των δικαιωμάτων των άλλων, δηλαδή τη ζωή, την ατομική ακεραιότητά τους και την περιουσία τους.
Όμως εδώ συμβαίνει κάτι πολύ χειρότερο, αφού τα λογοκριμένα σκίτσα δεν προπαγανδίζουν ούτε φιλοναζιστικές, ούτε άλλου είδους ακραίες ιδεολογίες. Απλώς εκφράζουν την ανησυχία τους για την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε κάποιους στο Ευρωκοινοβούλιο δεν αρέσει να ακούνε κριτική για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και λογοκρίνουν. Όμως η ΕΕ ιδρύθηκε ακριβώς για να μας προστατέψει από τέτοιου είδους περιορισμούς του δημόσιου διαλόγου.
Το περιεχόμενο της έκθεσης είχε καυστικό χαρακτήρα, όμως ο ρόλος της γελοιογραφίας στην κοινωνία είναι να καυτηριάζει τα κακώς κείμενα. Γι' αυτό και παραδοσιακά υπάρχει μία μεγαλύτερη ευαισθησία προς το σκίτσο ως ένα είδος τέχνης που κατατίθεται με αιχμηρότητα. Αυτό, άλλωστε, ήταν και το μήνυμα όσων έτρεχαν να δηλώσουν #jesuischarlie, μετά την επίθεση στο συχνά προβοκατόρικο περιοδικό Charlie Hebdo. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι στην περίπτωσή αυτή κανένα σκίτσο δεν είχε φιλοναζιστικό περιεχόμενο, το αντίθετο μάλιστα: μερικά από αυτά εξέφραζαν την ανησυχία τους για την αναβίωση του ναζισμού σε πολλές χώρες της ΕΕ. Απ' ό,τι φαίνεται, όμως, δεν μπορούμε να ασκήσουμε κριτική ούτε στη λιτότητα, ούτε στην ηγεμονία της Γερμανίας στην Ευρώπη».
Η ειρωνεία στην υπόθεση είναι ότι ένα από τα σκίτσα που λογοκρίθηκαν στηλίτευε το Brexit, είχε δηλαδή φιλοευρωπαϊκό περιεχόμενο, γεγονός που "μάλλον θέτει σε αμφιβολία την αντιληπτική ικανότητα των λογοκριτών γύρω από το αν μπορούν να καταλάβουν μία γελοιογραφία". Αν και τελικά η λογοκρισία πήρε διαστάσεις και πολύ περισσότεροι άνθρωποι είδαν στα Social Media τα 28 σκίτσα των Ελλήνων γελοιογράφων.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΛΕΣΧΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΩΝ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΟΓΟΚΡΙΜΕΝΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΕΥΡΩΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Στις 12/9/2017 ο ευρωβουλευτής Στέλιος Κούλογλου, με έκτακτη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στο Στρασβούργο, κατήγγειλε «πρωτοφανή απόπειρα λογοκρισίας» σε βάρος έκθεσης γελοιογραφίας που προετοίμαζε με τον συνάδελφό του Patrick Le Hyaric για τα 60 χρόνια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η έκθεση θα λάμβανε χώρα στο ευρωκοινοβούλιο των Βρυξελλών με αφορμή την επέτειο της υπογραφής της Συνθήκης της Ρώμης και θα διαρκούσε μια εβδομάδα. Σε αυτήν θα παρουσιάζονταν σκίτσα Ελλήνων και Γάλλων γελοιογράφων με θέμα την Ευρώπη. Επειδή τις τελευταίες ημέρες ακούστηκαν και γράφτηκαν πολλά -άλλοτε εξαιτίας ελλιπούς πληροφόρησης, άλλοτε για πολιτικές σκοπιμότητες- και προκειμένου να αρθούν οι όποιες εντυπώσεις, η Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων οφείλει να διασαφηνίσει τα εξής: Καταρχήν, τα 28 έργα με τα οποία θα συμμετείχαν στην έκθεση ισάριθμοι Έλληνες γελοιογράφοι, αποτελούν ένα αντιπροσωπευτικό μόνο μέρος της μεγάλης έκθεσης «Sweet Europe»- «Γλυκειά Ευρώπη» που παρουσιάστηκε τον περασμένο Μάιο στον εκθεσιακό χώρο του Μετρό Συντάγματος. Σε αυτήν συμμετείχαν επίσης 28 σημαντικοί Βρετανοί σκιτσογράφοι που δημοσιεύουν στις μεγαλύτερες εφημερίδες του Ηνωμένου Βασιλείου. Θέμα της έκθεσης ήταν η Ευρώπη των λαών. Όπως ενημέρωνε το δελτίο Τύπου της διοργάνωσης: «Η κρίση και το άδηλο μέλλον της Ευρώπης είτε ως οικονομικής Ένωσης, είτε ως Ευρωπαϊκής κουλτούρας, αφορά ολοένα και μεγαλύτερο τμήμα των λαών της. Ο φασισμός, η ξενοφοβία, η ανεργία, η ανισότητα, είναι ζητήματα που απασχολούν καθημερινά τους πολίτες της. Η Ευρώπη κλυδωνίζεται, και οι τριγμοί της κοινωνίας και των αξιών της επηρεάζουν και την παγκόσμια κοινότητα.»
Η έκθεση «Sweet Europe» σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία, όπως εξάλλου φάνηκε από την ευρεία προσέλευση και τα σχόλια χιλιάδων επισκεπτών. Μεγάλο μέρος της επιτυχίας της οφείλεται, ωστόσο, στον πλουραλισμό και την πολυχρωμία των απόψεων που με απόλυτη ελευθερία εξέφρασαν οι συμμετέχοντες μέσα από τα σκίτσα τους: από την καταγγελία της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης-φρούριο και της ανόδου του νεοναζισμού, μέχρι τη στηλίτευση του Brexit και του ακροδεξιού ευρωσκεπτικισμού, γελοιογράφοι από διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες κατέθεσαν -ο καθένας και η καθεμιά μέσα από τη δική του οπτική- τις ανησυχίες, τις επιφυλάξεις, αλλά και τις προσδοκίες τους για το παρόν και το μέλλον της Γηραιάς Ηπείρου.
Πώς φτάσαμε όμως στην ακύρωση, ουσιαστικά, της διοργάνωσης στις Βρυξέλλες; Όπως εξήγησε ο Στ. Κούλογλου, από τον κανονισμό του Ευρωκοινοβουλίου προβλέπεται ότι το περιεχόμενο κάθε έκθεσης πρέπει να αξιολογείται εκ των προτέρων προκειμένου να ελεγχθεί ότι δεν περιλαμβάνει φιλοναζιστικό ή άλλο προσβλητικό προς τις αξίες της Ε.Ε. περιεχόμενο. Με βάση αυτόν τον κανονισμό, η κοσμήτορας Catherine Bearder απέρριψε 12 από τα 28 σκίτσα της ελληνικής συμμετοχής. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τα σκίτσα των Γιάννη Αντωνόπουλου (John Antono), Δημήτρη Γεωργοπάλη, Γιάννη Δράκου (dranis), Πάνου Ζάχαρη, Πέτρου Ζερβού, Γιάννη Ιωάννου, Ηλία Μακρή, Έφης Ξένου, Σπύρου Ορνεράκη, Βασίλη Παπαγεωργίου, Στάθη Σταυρόπουλου και Βαγγέλη Χερουβείμ.
Πλήθος ερωτημάτων γεννάει η απόρριψη των σκίτσων των εν λόγω δημιουργών, καθώς και τα κριτήρια με τα οποία λογοκρίθηκε η μισή σχεδόν ελληνική συμμετοχή. Μια απλή παρατήρηση των λογοκριμένων σκίτσων οδηγεί στο εύλογο συμπέρασμα ότι όχι μόνο δεν υπάρχει υποψία… φιλοναζιστικού περιεχομένου σε κάποια από τις γελοιογραφίες, αλλά, απεναντίας, δύο από αυτές στρέφονται εχθρικά εναντίον του ναζισμού επισημαίνοντας τον κίνδυνο αναβίωσής του στην Ευρώπη. Εξίσου εντύπωση προκαλεί ότι ούτε και τα υπόλοιπα σκίτσα που απορρίφθηκαν παραβιάζουν τον κανονισμό του Ευρωκοινοβουλίου περί «προσβολής των αξιών της Ε.Ε.». Μερικά από τα θέματα που θίγονται σε αυτά είναι η μονοπώληση της γερμανικής ηγεμονίας στην Ευρώπη, η επέλαση των αγορών, η «Ε.Ε. των πολλών ταχυτήτων», ακόμα και η καυτηρίαση του αποτελέσματος του βρετανικού δημοψηφίσματος που οδήγησε στο Brexit!
Από την άλλη μεριά, ενδιαφέρον έχει ότι και το σύνολο σχεδόν των σκίτσων που γλίτωσαν από τη λογοκριτική πρακτική, διακατέχονται από τους ίδιους προβληματισμούς για τη σημερινή Ευρώπη, γεγονός που εντείνει τα ερωτηματικά για το σκεπτικό πίσω από τη διαδικασία επιλογής και απόρριψης που ακολούθησε η Bearder.

Αθήνα 14 Σεπτεμβρίου 2017
Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων

Η Παιδεία στην "Εντατική"!!!!!

Η κατάσταση που βρίσκεται η Ανώτατη Παιδεία είναι εξαιρετικά κρίσιμη και πρέπει να γίνουν πραγματικά μεγάλες, αντισυμβατικές και ρηξικέλευθες τομές για την σωτηρία της δύσμοιρης Ανώτατης Παιδείας, που βρίσκεται στην "εντατική", ψυχορραγεί εδώ και χρόνια και ετοιμάζεται να εκπνεύσει αβοήθητη. Μία λύση θα μπορούσε να είναι, πέρα των όποιων Θεσμικών παρεμβάσεων, η δραστική αύξηση της Χρηματοδότησης που αποτελούσε και κοινωνικό αίτημα τόσων και τόσων γενεών. Όμως στα δύσκολα χρόνια που βιώνουμε, με το υπέρογκο Δημόσιο Χρέος και τα Μνημόνια, κάτι τέτοιο είναι αδύνατο. Υπάρχουν άλλωστε τόσες άλλες κοινωνικές ανάγκες όπως το Κοινωνικό Κράτος που έχει διαλυθεί, το Συνταξιοδοτικό, η ανεργία, το κατώτατο ημερομίσθιο, τα οικογενειακά επιδόματα, η Υγεία. Επομένως θα πρέπει να στραφούμε σε άλλες πιο δόκιμες λύσεις:
1) Τη μείωση του αριθμού των εισακτέων κατά 50%. Έχουμε πληθωρική παραγωγή Πτυχιούχων (ποσοστιαία την μεγαλύτερη στην Ευρώπη σε σχέση με τον πληθυσμό και τις ανάγκες της Οικονομίας μας), με υποβαθμισμένα Πτυχία, ελλειπείς επιστημονικές γνώσεις και το μεγαλύτερο ποσοστό ανέργων και υποαπασχολούμενων.
2) Τη μείωση, συρρίκνωση και συγχώνευση των Πανεπιστημιακών Σχολών δραστικά. Διαθέτουμε υπερπληθώρα Καθηγητών, Λεκτόρων και κάθε είδους παρατρεχάμενων, που απομυζούν Εθνικούς Πόρους χωρίς να προσφέρουν τίποτα. Τμήματα χωρίς αντικείμενο, με "πιασάρικους" τίτλους και μηδενική προσφορά.
3) Και τώρα τα δύσκολα!!! Την αποδοχή λειτουργίας "Ιδιωτικών Πανεπιστημίων". Έτσι ή αλλιώς όλα τα υπάρχοντα σήμερα "Σκατοκολλέγια" (συγχωρείστε μου την έκφραση), βάσει των οδηγιών των Βρυξελλών και στα πλαίσια την Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης(;), με ταχύτατους ρυθμούς αναγνωρίζονται σαν ισότιμα. Και...
4. Η Θέσπιση Διδάκτρων στα Α.Ε.Ι Το ξέρω ότι και μόνο η εκστόμιση αυτής της ιδέας θα εγείρει αντιδράσεις αλλά είναι μία λύση που θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά.

Μη βιαστείτε να βγάλετε κρίση. Διαβάστε την ανάρτηση και σκεφθείτε, με ανοικτά μυαλά και καλοπροαίρετη διάθεση. Κίνητρο για την δημοσιοποίηση των σκέψεών μου είναι και το παρακάτω άρθρο, του καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Θεόδωρου Λιανού στο "Βήμα". Το παραθέτω αυτούσιο:

Η ώρα των διδάκτρων Διάβασα το κείμενο διαβούλευσης «Εθνική Στρατηγική για την Ανώτατη Παιδεία» που παρουσίασε η υπουργός Παιδείας κυρία Αννα Διαμαντοπούλου. Το γεγονός ότι οι καθηγητικές και φοιτητικές συντεχνίες το καταδίκασαν αμέσως δείχνει ότι οι προτάσεις που παρέχονται στο κείμενο αυτό είναι σοβαρές και προς τη σωστή κατεύθυνση. Και πράγματι είναι. Δεν μπορώ όμως να αντισταθώ στον πειρασμό να διατυπώσω μια γενική παρατήρηση που μπορεί να είναι χρήσιμη στις μελλοντικές συζητήσεις. Η φιλοσοφία των προτάσεων βασίζεται σε μια διοικητική αντίληψη για τη λειτουργία του Πανεπιστημίου και αυτό μπορεί να είναι πηγή σοβαρών δυσχερειών αν οι προτάσεις γίνουν νόμος. Οι ανθρώπινες κοινότητες βασίζονται στην ύπαρξη κινήτρων και οι διοικητικοί περιορισμοί επιβάλλονται για να προστατεύσουν το άτομο από αυθαιρεσίες παρέχοντας αντικίνητρα για ορισμένες ενέργειες. Η άθλια κατάσταση του ελληνικού πανεπιστημίου οφείλεται ακριβώς στην έλλειψη κατάλληλων κινήτρων και αντικινήτρων. Η δομή των κινήτρων και αντικινήτρων και τα ατομικά συμφέροντα είναι τέτοια που οδηγούν στην παρακμή του Πανεπιστημίου. Το ελληνικό πανεπιστήμιο σχεδόν κυριαρχείται από δύο ομάδες ατόμων. Μια ομάδα μωροφιλόδοξων και κομπιναδόρων καθηγητών, εν πολλοίς αγραμμάτων, οι οποίοι συνεργάζονται, υποστηρίζονται ή ανέχονται τις κομματικές φοιτητικές οργανώσεις με σκοπό την ικανοποίηση προσωπικών επιδιώξεων. Η άλλη ομάδα αποτελείται από τις διάφορες κομματικές φοιτητικές οργανώσεις που αδιαφορούν πλήρως για το πανεπιστήμιο, δεδομένου ότι αυτοί θα σταδιοδρομήσουν στα κόμματα εφόσον επιδείξουν αρκετά σημαντικό καταστροφικό έργο και θα συνεχίσουν την καταστροφή από άλλα πόστα. Οι ομάδες αυτές δεν εξουδετερώνονται με διοικητικά μέτρα. Χρειάζεται ένα μέσον, ένα όργανο, που θα τους αφαιρεί τη δύναμη. Και αυτό είναι η πληρωμή διδάκτρων για κάθε μάθημα. Το σημερινό σύστημα της δωρεάν εκπαίδευσης έχει χρεοκοπήσει. Σκεφθείτε ένα νέο σύστημα που οι πλούσιοι θα πληρώνουν δίδακτρα με τα οποία θα παρέχονται υποτροφίες στους φτωχούς. Ενα τέτοιο σύστημα όχι μόνο είναι δικαιότερο από το ισχύον αλλά παρέχει και τα σωστά κίνητρα και αντικίνητρα. Κίνητρο στους μεν για μελέτη ώστε να διατηρούν την υποτροφία, κίνητρο είναι δε για μελέτες για να μη διαιωνίζουν τη φοιτητική τους ιδιότητα. Ενα τέτοιο σύστημα διδάκτρων με παράλληλη κατάργηση του αίσχους των δωρεάν συγγραμμάτων είναι βέβαιον ότι θα αφυπνίσει και θα ενεργοποιήσει τη μεγάλη μάζα των φοιτητών και θα εξαφανίσει ή τουλάχιστον θα περιορίσει τις κομματικές φοιτητικές οργανώσεις. Η εισαγωγή διδάκτρων θα επηρεάσει και τους καθηγητές. Ο φοιτητής που πληρώνει δίδακτρα έχει απαιτήσεις, θέλει τον καθηγητή παρόντα και όχι «ιπτάμενο», θέλει καλή διδασκαλία και καλό σύγγραμμα. Δυστυχώς, η αλήθεια είναι ότι νοιαζόμαστε για ό,τι πληρώνουμε και αδιαφορούμε για ό,τι μας προσφέρεται δωρεάν. Δεν υπαινίσσομαι ότι η εισαγωγή διδάκτρων θα λύσει όλα τα προβλήματα αλλά χωρίς δίδακτρα ή και άλλους οικονομικούς περιορισμούς το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν πρόκειται να μπει σε σωστό δρόμο. Οσο οι ΚΝίτες, ΠΑΣΠίτες και ΔΑΠίτες και άλλες κομματικές παρατάξεις αλωνίζουν ατιμωρητί, το Πανεπιστήμιο δεν πρόκειται να δει προκοπή. Η εμπειρία έχει δείξει ότι τα οικονομικά κίνητρα είναι πάντοτε αποτελεσματικά. Αντίθετα, τα διοικητικά μέτρα τείνουν να πολλαπλασιάζονται και να ατονούν. Η επιβολή διδάκτρων είναι βέβαιον ότι θα αποδώσει και θα φέρει τάξη στα πανεπιστήμια. Θεόδωρος Π. Λιανός

Εν Κατακλείδι

Η Θέσπιση των Διδάκτρων στα Α.Ε.Ι θα ομαλοποιήσει, θα εξυγιάνει και θα λύσει μακροχρόνια κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα και θα δυναμώσει την αυτοτέλεια των Ιδρυμάτων. Ενδεικτικά θα βοηθηθεί:

1. Η Χρηματοδότηση των Α.Ε.Ι και η αξιοποίηση των πόρων σε Ερευνητικά και Προγράμματα μεταπτυχιακής εκπαίδευσης. 2. Η αύξηση της ατομικής ευθύνης των φοιτητών για το πρόγραμμα σπουδών, την ποιότητα της γνώσης, την εύρρυθμη λειτουργία και οργάνωση των Ιδρυμάτων. 3. Η μείωση των μακροχρονίων σπουδαζόντων φοιτητών. 4. Ο αυξανόμενος έλεγχος στην "Καθηγητική Αυθαιρεσία" και η διαφάνεια στην επιλογή και αξιολόγηση των διδασκόντων. 5. Η ψαλίδιση των Κομματικών παρεμβάσεων και η καθοδήγηση του Φοιτητικού Κινήματος.

Η κοινωνική ευαισθησία και ταξική αλληλεγγύη μπορεί να αξιοποιηθεί με νόμους και θεσμούς με ουσιαστικό περιεχόμενο, όπως:

- Η επιστροφή του συνόλου των Διδάκτρων σε οικονομικά αδύνατους και ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες μέσα από την Φορολογία Εισοδήματος (με περιορισμό: τα έτη σπουδών + 1 έτος). - Η υποτροφία για το σύνολο της διάρκειας της Ανώτατης Εκπαίδευσης στους αριστούχους και τους οικονομικά και κοινωνικά αδύναμους. Η αύξηση των μεταπτυχιακών υποτροφιών. Ιδέες και προτάσεις υπάρχουν πολλές και φυσικά θα υπάρχουν και άλλες σημαντικές που μου διαφεύγουν. Πρέπει όμως να δείξουμε σιβαρότητα και υπευθυνότητα και να ανοίξουμε τον διάλογο, και όχι να αναλωνόμαστε σε στείρες αντιπαραθέσεις και αρνητισμό. Δυστυχώς οι Καιροί είναι δύσκολοι, η Παιδεία σε κρίσιμο στάδιο και ο χρόνος της απάθειας και ανοχής έχει τελειώσει....

Από πείσμα και τρέλα θα ζω σε τούτη τη χώρα!

Αναδημοσιεύω ένα εξαιρετικό κείμενο του Θεολόγου του Γυμνασίου Σαγέϊκων, Γιώργου Μάλφα που αναγνώσθηκε από τον άμβωνα στην Εκκλησία(!) και αποτελεί τον Πανηγυρικό λόγο για τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου. Διαβάζοντας αυτό το κείμενο πραγματικά συγκινήθηκα. Υπάρχουν ακόμα άνθρωποι με οράματα. Ευτυχώς δεν είμαστε μόνοι...

Από πείσμα και τρέλα θα ζω σε τούτη τη χώρα!

Εβδομήντα χρόνια μετά…

Γιορτάζεις την Εθνική Αντίσταση του Λαού μας, τραγουδάς «γυναίκες Ηπειρώτισσες», υψώνεις αμήχανα σημαίες, χορεύεις από κεκτημένη συνήθεια στις πλατείες… Φέτος όμως, δυσκολεύεσαι να πεις το «ΟΧΙ». Δεν είσαι σίγουρος, αμφιβάλλεις. Φοβάσαι τους συνειρμούς, τις πιθανές παρεξηγήσεις. Τρέμεις τις συνέπειες…

Χρόνια τώρα, επαναλάμβανες τελετουργικά μονότονα το «ΟΧΙ» του παππού σου. Καμάρωνες τη θυσία του, θριαμβολογούσες αδαπάνητα για τα κατορθώματα και τους ηρωισμούς της γενιάς του. Στις δεκαετίες όμως που ακολούθησαν κατασπατάλησες νωχελικά την ελευθερία που σου χάρισε! Έφτιαξες τη ζωή σου… Το δικό σου, επιτέλους, σπίτι, και το δικό σου εξοχικό. Έκανες ταξίδια μακρινά και πολυδάπανα, σε προορισμούς εξωτικούς. Αγόρασες πρώτο και μετά δεύτερο αυτοκίνητο. Χρεώθηκες ασυλλόγιστα δάνεια, δόσεις και κάρτες που αφειδώς σου πρόσφεραν οι τράπεζες. Μπούχτισες τα παιδιά σου φροντιστήρια και ιδιαίτερα, να σπουδάσουν προσοδοφόρα επαγγέλματα, να γίνουν υψηλόβαθμα «στελέχη διοίκησης επιχειρήσεων». Εκμεταλλεύτηκες, με όλους τους δυνατούς τρόπους, τους μετανάστες που είχαν την ανάγκη σου, για να μαζέψουν τις ελιές σου, να χτίσουν και να καθαρίσουν το σπίτι σου, να… φυλάξουν τα παιδιά σου. Έπαιξες στο Χρηματιστήριο το κληρονομημένο βιος των γονιών σου και αγόρασες «αέρα» που σου πούλησαν οι αετονύχηδες της ελεύθερης αγοράς. Συναλλάχθηκες μ’ αυτό το άθλιο κράτος κάτω απ’ το τραπέζι κάμποσες φορές, δεν θυμάσαι και συ πόσες… για τη στρατιωτική θητεία του γιου σου, το διακανονισμό της εφορίας, το αυθαίρετο δίπλα στη θάλασσα, το διορισμό στην επίζηλη δημοσιοϋπαλληλία, τη λίστα αναμονής σε κάποιο νοσοκομείο. Διασκέδασες την πλήξη σου βόσκοντας αμέριμνα στα λιβάδια της τηλεόρασης, κάνοντας φωτοσύνθεση με την προπαγάνδα και το γούστο των αχρείων της κάθε εξουσίας. Ατίμασες την ψήφο σου ξανά και ξανά για μια «εξυπηρέτηση», εκδούλευση των φαύλων της κομματοκρατίας, των επαγγελματιών και των κληρονόμων της πολιτικής.

Φέτος όμως, τα πράγματα δεν είναι όπως παλιά. Η γιορτή δεν είναι πια γιορτή. Μεγάλα λόγια δεν βγαίνουν απ’ το στόμα. Φειδωλή και ντροπαλή η εθνική σου αξιοπρέπεια προσποιείται, καμώνεται πως γιορτάζει κάτω απ’ το αυστηρό βλέμμα της επιτήρησης. Στενάχωρα όλα. Μέσα μας, γύρω μας, παντού. «Το αδιέξοδο της χώρας στις ψυχές των κατοίκων της». Πατρίδα υποτελής και υπόχρεη. Πατρίδα «πεδίο βολής φθηνό». Πατρίδα έρμαιο της απληστίας των τοκογλύφων, των ισχυρών του χρήματος, των δανειστών που γυρεύουν πίσω τα λεφτά τους. Σε υποτιμούν σήμερα άμοιρη πατρίδα μου για να σε αγοράσουν τζάμπα αύριο.

Πεθαίνω σαν χώρα! Ακούς την κραυγή; Βλέπεις και συ το κακό που μας βρήκε; «Όποιος δεν έχει δει ανθρώπους να πεθαίνουν σφυροκοπημένοι από αόρατο χέρι στους δρόμους, δεν μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει και τι είναι ο θάνατος μιας χώρας…».

Πατρίδα, κατοχή και αντίσταση: κι αν οι λέξεις άδειασαν με τα χρόνια, δεν φταίνε οι λέξεις, οι ζωές μας άδειασαν! Πριν λιποψυχήσουν οι λέξεις, λιποψυχεί το φρόνημα των ανθρώπων, η θέληση των λαών να παραμείνουν αδούλωτοι. Όχι παιχνίδια με τις λέξεις! Ποιος δικαιούται να μιλάει στη γιορτή σήμερα για πατρίδα, για κατοχή και αντίσταση; Οι πατριδοκάπηλοι που κάθε φορά, την κρίσιμη στιγμή, συνθηκολογούσαν με τον κατακτητή; Ή μήπως, οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ που εγκατέλειπαν την πατρίδα και το λαό την ώρα της μάχης, για να επιστρέψουν κατόπιν ως εθνοσωτήρες και ελευθερωτές;

«Ποιος είναι, λοιπόν, πατριώτης;»

Ο Άρης Βελουχιώτης, το τραγικό αυτό σύμβολο της Αντίστασης του Λαού μας, έχει κάτι να σου πει: «Ποιος είναι ο πατριώτης; Αυτοί ή εμείς; Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα και τρέχει νάβρει κέρδη σ’ όποια χώρα υπάρχουνε τέτοια. Γι’ αυτό δε νοιάζεται κι ούτε συγκινείται με την ύπαρξη των συνόρων και του κράτους. Ενώ εμείς, το μόνο που διαθέτουμε, είναι οι καλύβες μας και τα πεζούλια μας. Αυτά, αντίθετα από το κεφάλαιο που τρέχει, όπου βρει κέρδη, δεν μπορούν να κινηθούν και παραμένουνε μέσα στη χώρα που κατοικούμε. Ποιος, λοιπόν, μπορεί να ενδιαφερθεί καλύτερα για την πατρίδα του; Αυτοί που ξεπορτίζουνε τα κεφάλαιά τους από τη χώρα ή εμείς που παραμένουμε με τα πεζούλια μας εδώ;»

Εδώ θα παραμείνουμε, δε θα φύγει κανείς, κυνηγημένε απ’ όλους Καπετάνιε! Εδώ, να φυλάμε τα πεζούλια που μας άφησες! Θα μοιραστούμε αν χρειαστεί ακόμη και τη φτώχια μας, την ανάγκη, την οργή μας, μα δεν θα εγκαταλείψουμε. Γι’ αυτό…

«Τα καράβια μου καίω δεν θα πάω πουθενά… Κι ας μη μου ’χεις χαρίσει ποτέ ένα χάδι ως τώρα πάντα εδώ θα γυρνώ από πείσμα και τρέλα θα ζω σε τούτη τη χώρα ώσπου να βρω νερό γιατί ανήκω εδώ. Σταυρωμένη πατρίδα μες στα μάτια σου είδα της ανάστασης φως».

"Τα καράβια μου καίω",  Νίκος Πορτοκάλογλου Γιώργος Μάλφας Θεολόγος Γυμνάσιο Σαγέϊκων Πάτρα Οκτώβριος 2010

Η Δαιμονοποίηση της " Πυρηνικής Ενέργειας"

ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Η ΜΟΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΛΥΣΗ; Με αφορμή τις πρόσφατες εκδηλώδεις διαμαρτυρίας ενάντια στην επέκταση της χρήσης Πυρηνικής Ενέργειας στην Ευρώπη, σας καλώ να διαβάσετε το παρακάτω άρθρο. Οι επιπτώσεις της χρήσης Πυρηνικής Ενέργειας είναι γνωστές. Όμως θεωρώ ότι ενέχουν μεγάλη δόση υπερβολής και έχουν υπέρμετρα δαιμονοποιηθεί. Μήπως τελικά απότελει την μόνη λύση;

Διαβάστε την αντίθετη άποψη. Και μετά σκεφθείτε....

Το ξύλο ήταν μια σημαντική πηγή ενέργειας στα αρχαία χρόνια, και ακόμα χρησιμοποιείται αρκετά στις αναπτυσσόμενες χώρες. Είναι, εντούτοις, μη πρακτικό ως σημαντική πηγή ενέργειας στις αναπτυγμένες χώρες, δεδομένου ότι καταλαμβάνει πολύ έδαφος και προσθέτει διοξείδιο του άνθρακα στη ατμοσφαιρική ρύπανση. Από την άλλη μεριά, το πετρέλαιο, τελειώνει γρήγορα και χρειάζεται από την πετροχημική βιομηχανία. Είναι σπατάλη να καίγεται και επιπλέον προσθέτει επίσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Το ίδιο πράγμα ισχύει και για το φυσικό αέριο.

Η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι μια σημαντική πηγή ενέργειας, δεδομένου ότι είναι ανανεώσιμη πηγή και δεν μολύνει την ατμόσφαιρα. Εντούτοις, χρησιμοποιεί πολύτιμο έδαφος και, εν πάση περιπτώσει, ο αριθμός των κατάλληλων ποταμών είναι περιορισμένος. Είναι απίθανο ότι η υδροηλεκτρική ενέργεια θα μπορεί να παρέχειι περισσότερο από το 8% περίπου των ενεργειακών αναγκών μας στο μέλλον. Η παλιρροιακή ισχύς ακόμη περιορίζεται από τις γεωγραφικές συνθήκες.

Οι υπόλοιπες ανανεώσιμες πηγές ­ όπως η ηλιακή, η γεωθερμική και η αιολική, συνεισφέρουν μόνο μερικά τοις εκατό της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας. Επιπλέον, μερικές από αυτές είναι αναξιόπιστες (η αιολική και η ηλιακή) ή είναι διακοπτόμενες (παλιρροιακή) και σχετικά δαπανηρές. Και αν και η ενέργεια της ηλιοφάνειας, του αέρα, των κυμάτων και των παλιρροιών είναι αρκετή για να ικανοποιήσει τις ανάγκες μας εκατομμύρια χρόνια, η δυσκολία έγκειται στην εκμετάλλευση αυτών των πηγών σε μια χρησιμοποιήσιμη μορφή. Παρά τις συνεχείς προσπάθειες, ο αέρας και οι ηλιακές πηγές συμβάλλουν λιγότερο από 0,5% της ενεργειακής παραγωγής μας.

Αυτή η ανάλυση αφήνει μόνο τον άνθρακα ως σημαντική πηγή ενέργειας για μερικούς αιώνες τουλάχιστον. Εντούτοις, ένας σταθμός παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με κάρβουνο, εκπέμπει περίπου 11 εκατομμύριο τόνους του διοξειδίου του άνθρακα κάθε έτος, καθώς επίσης και 1 εκατομμύριο τόνους τέφρας, 500.000 τόνους γύψου, 29.000 τόνους οξείδιο του αζώτουτ, 21.000 τόνους λάσπης, 16.000 τόνους διοξειδίου του θείου, 1000 τόνους σκόνης και μικρότερα ποσά άλλων χημικών ουσιών, όπως το ασβέστιο, το κάλιο, το τιτάνιο και το αρσενικό.

Για να παραχθεί 1 gigawatt ανά έτος ηλεκτρικής ενέργειας απαιτεί περίπου 3.5 εκατομμύρια τόνους άνθρακα ­ και αυτή η ποσότητα περιέχει πάνω από 5 τόνους ουράνιου. Τα περισσότερα από τα υποπροϊόντα, κατακρατούνται από τα φίλτρα, αλλά μερικές χιλιάδες τόνοι της τέφρας φεύγουν, μεταφέροντας με αυτό ένα αντίστοιχο ποσοστό του ουρανίου. Αυτό το ποσό, αποτελεί τη ραδιενέργεια που εκπέμπεται από τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με κάρβουνο. Όλα τα αεριώδη απόβλητα αποβάλλονται δυστυχώς στον αέρα που αναπνέουμε, και ζημιώνει την υγεία μας. Να συνεχιστεί να στηρίζεται στον άνθρακα η παραγωγή ενέργειας, θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαδεδομένη περιβαλλοντική ζημία και σε απρόβλεπτη αλλαγή του κλίματος.

Μπορεί όμως η πυρηνική να παράσχει την ενέργεια που χρειαζόμαστε;

Παράγει ήδη περίπου το 20% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου 50% στην δυτική Ευρώπη και 80% στη Γαλλία. Είναι αξιόπιστη, έχοντας υψηλούς παράγοντες λειτουργίας ­ χαρακτηριστικά περισσότερο από 90% ­ με σχεδόν όλον τον υπόλοιπο χρόνο να ξοδεύεται στη προγραμματισμένη συντήρηση. Οι μακροπρόθεσμες δαπάνες της είναι παρόμοιες με εκείνους του άνθρακα. Έχει μικρή επιβλαβή επίδραση στο περιβάλλον και είναι ασφαλέστερη από όλες τις άλλες πηγές, εκτός από το φυσικό αέριο.

Η πυρηνική ενέργεια διαφέρει σε τούτο μόνο από άλλες πηγές ενέργειας: εκπέμπει πυρηνικές ακτινοβολίες. Το εσωτερικό ενός πυρηνικού αντιδραστήρα είναι ιδιαίτερα ραδιενεργό, και τα δαπανώμενα καύσιμα πρέπει να αφαιρούνται περιοδικά για την επανεπεξεργασία. Εντούτοις, οι τεχνικές για αυτό το θέμα αναπτύσσονται καλά και μπορούν να πραγματοποιηθούν ακίνδυνα. Οι σχετικά μικροί όγκοι των ιδιαίτερα ραδιενεργών υπολειμμάτων (πυρηνικά απόβλητα) αποθηκεύονται αρχικά επάνω από το έδαφος για αρκετές δεκαετίες, ώστε να επιτρέψουν στα βραχύβια ισότοπα να διασπαστούν (αποσυντεθούν), το υπόλοιπο όμως λιώνεται μέσα σε αδιαπέραστα κεραμικά μπλοκ, που περιβάλλονται σε ανοξείδωτα containers και που θάβονται βαθιά κάτω από το έδαφος, σε έναν σταθερό μη σεισμικό γεωλογικό σχηματισμό.

Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες μπορούν επίσης να βελτιωθούν. Ενώ οι τρέχοντες "θερμικοί αντιδραστήρες" καίνε μόνο ουράνιο- 235, το οποίο αποτελεί ακριβώς το 0.7% του φυσικού ουράνιου, οι αποκαλούμενοι "γρήγοροι αντιδραστήρες" μπορούν να καψουν το υπόλοιπο 99,3% του ουράνιου. Ένας λόγος για τον οποίο οι γρήγοροι αντιδραστήρες δεν χρησιμοποιούνται είναι γιατί είναι δυσκολότερο να χτιστούν, αλλά θα γίνουν οικονομικότερα καθώς το ουράνιο θα γίνεται ακριβότερο ­ και θα μπορούσαν τελικά να αντικαταστήσουν τους θερμικούς αντιδραστήρες.

Πριν από αυτό, άλλα σχέδια αντιδραστήρων μπορούν να αξιοποιηθούν. Μια ιδιαίτερα ελπιδοφόρος μέθοδος, που ανακαλύφθηκε από τον φυσικό Carlo Rubbia, ο οποίος κέρδισε το βραβείο Νόμπελ, και από άλλους, είναι οι αντιδραστήρες που εξαρτώνται από τα νετρόνια που αποτελούν θραύσματα, από έναν επιταχυντή πρωτονίων. Τα πρωτόνια χτυπούν έναν στόχο ενός βαρέως μετάλλου, όπως το βολφράμιο, παράγοντας ένα καταιγισμό νετρονίων που συνεχίζουν σε ένα υπο-κρίσιμο σύστημα αντιδραστήρα. Αυτό κάνει τον αντιδραστήρα να παράγει ισχύ.

Τέτοιοι αντιδραστήρες ελέγχονται εύκολα επειδή η αντίδραση σταματά μόλις σβήνει ο επιταχυντής. Οι ροές νετρονίων είναι επίσης τόσο υψηλές που τα ραδιενεργά απόβλητα μπορούν να καούν μέσα στον αντιδραστήρα. Αυτά τα φαινόμενα είναι ιδιαίτερα επιθυμητά, αφού πρόκειται για περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα.

Μακροπρόθεσμα, υπάρχουν μεγάλες ελπίδες ότι η ενέργεια σύντηξης υδρογόνου, θα ανακαλυφθεί τελικά για ευρεία κατανάλωση. Ήδη γίνεται εντατική εργασία για διάφορα πιθανά σχέδια ενός αντιδραστήρα σύντηξης. Αυτοί οι αντιδραστήρες χρειάζονται το δευτέριο, το οποίο είναι άφθονο στο νερό σε αναλογία περίπου 1:5.000. Η ενέργεια που είναι διαθέσιμη από τους αντιδραστήρες σύντηξης είναι σχεδόν απεριόριστη, αφού η πρώτη ύλη βρίσκεται άφθονη στη θάλασσα.

Είναι πράγματι τυχερό ότι, όπως οι άλλες σημαντικές πηγές ενέργειας εξαντλούνται ή αναγνωρίζονται σαν σοβαρά ρυπογόνες, μια νέα μορφή ενέργειας ­η πυρηνική ­ είναι προς διάθεση για να ικανοποιήσει τις ανάγκες μας.

Οι αντίπαλοι βέβαια της πυρηνικής ενέργειας ισχυρίζονται ότι τα ορυκτά καύσιμα έχουν αποδειχθεί άφθονα και λιγότερο ακριβά από την πυρηνική ενέργεια. Οι διαφορές στις εκτιμήσεις του κόστους διαφέρουν, επειδή οι έρευνες είναι αναπόφευκτα ελλιπείς. Επιπλέον, οι ποσότητες των ορυκτών καυσίμων, εξαρτώνται από πόσο είμαστε έτοιμοι να πληρώσουμε για την εξαγωγή τους.

Οι σχετικές δαπάνες είναι δύσκολο να υπολογιστούν επειδή οι πυρηνικές δαπάνες εξαρτώνται από τη διάρκεια ζωής του αντιδραστήρα, ο οποίος μπορεί να είναι περίπου 60 έτη. Το κόστος της πυρηνικής ενέργειας σχετικά με τα ορυκτά καύσιμα θα ήταν πολύ διαφορετικό εάν συμπεριληφθούν επίσης οι ρεαλιστικές εκτιμήσεις του κόστους της ρύπανσης και της αλλαγής του κλίματος. Βραχυπρόθεσμα, τα ορυκτά καύσιμα μπορούν να εμφανιστούν λιγότερο ακριβά, αλλά το μακροπρόθεσμο είναι το σημαντικότερο.

Η βελγική κυβέρνηση έφτιαξε πρόσφατα μια επιτροπή για να εξετάσει τις επιλογές για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Λαμβάνοντας υπόψη τις δαπάνες των καυσίμων, τις διάφορες δαπάνες που συνεπάγονται (επένδυση, λειτουργία και συντήρηση), τις εξωτερικές δαπάνες (ατμοσφαιρική ρύπανση, θόρυβος και αέρια θερμοκηπίου) καθώς επίσης και το κόστος της κατασκευής και της σύνδεσης των δικτύων, η επιτροπή υπολόγισε ότι θα κοστίσει 2.34 Bfr (Βελγικά Φράγκα) για να παραγάγει κάθε κιλοβατώρα ηλεκτρικής ενέργειας από τον άνθρακα το 2010. Οι ισοδύναμοι αριθμοί ήταν 1.74 για το αέριο, από τον άνεμο ως 1.85 (στις ακτές), 2.39 (στα παράκτια) και 3.26 (στο εσωτερικό), αλλά ακριβώς 1.22­1.28 BFr για την πυρηνική ενέργεια. Με άλλα λόγια, η πυρηνική ενέργεια είναι όχι μόνο πιο αξιόπιστη, ασφαλέστερη και λιγότερο καταστρεπτική για το περιβάλλον από τις εναλλακτικές λύσεις, αλλά και ουσιαστικά φτηνότερη.

Οι επιστήμονες στη διακυβερνητική επιτροπή των Η.Ε για την αλλαγή κλίματος (IPCC) έχουν συσσωρεύσει εντυπωσιακά στοιχεία ότι η αλλαγή του κλίματος είναι πραγματική. Στην εργασία τους δείχνεται ότι στα επόμενα 100 έτη κατά μέσο όρο, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες θα ανέβουν αρκετούς βαθμούς και το επίπεδο της θαλάσσης θα ανέλθει από 50 έως 100 cm. Υπάρχουν, φυσικά, πολλές αβεβαιότητες γι'αυτά τα νούμερα, αλλά είναι σωστό να αντιμετωπίσουμε την αλλαγή του κλίματος σοβαρά.

Πολλά από τα ενδεχομένως καταστρεπτικά αποτελέσματά του, αποδίδονται άμεσα στο διοξείδιο του άνθρακα, που εκπέμπεται όταν καίγονται τα ορυκτά καύσιμα. Εν τω μεταξύ, τα απόβλητα στα ορυκτά καύσιμα προκαλούν την όξινη βροχή, η οποία ήδη έχει επιπτώσεις στους ποταμούς, τις λίμνες και τα δάση. Ενώ μερικές χώρες μειώνουν τα επίπεδα της ρύπανσης, αυτό πρέπει να γίνει σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι επομένως ουσιαστικό να αποβληθούν τα στερεά καύσιμα από τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.

Όσον αφορά την αιολική και την ηλιακή ενέργεια, συνέβαλαν μόνο στο 0.15% της παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας το 2000 και παραμορφώνουν μεγάλες περιοχές του εδάφους. Μην ξεχνάτε τις αντιδράσεις των κατοίκων των περιοχών, πχ στην Εύβοια, στις οποίες αποφασίζεται να εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες. Είναι επίσης σχετικά ακριβές και πέντε φορές το ίδιο επικίνδυνες όσο και η πυρηνική ενέργεια όπως μετριέται από τους θανάτους από όλες τις αιτίες κατά τη διάρκεια της παραγωγής. Δεν υπάρχει καμία ελπίδα ότι μπορούν να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες μας.

Το μόνο πρακτικό υποκατάστατο των ορυκτών καυσίμων είναι η πυρηνική ενέργεια. Το 1988 περίπου 1.9 x 10 12 kWh της ηλεκτρικής ενέργειας καλύφθηκε από τους σταθμούς πυρηνικής ενέργειας. Το ίδιο ποσό θα παραγόταν με το κάψιμο 900 εκατομμυρίων τόνων του άνθρακα ή 600 εκατομμυρίων τόνων πετρελαίου. Με άλλα λόγια, η εκπομπή 3.000 εκατομμυρίων τόνων του διοξειδίου του άνθρακα έχει σωθεί με τη χρησιμοποίηση της πυρηνικής ενέργειας, παρά τον άνθρακα. (Ενώ ο άνθρακας εκπέμπει 850 τόνους διοξειδίου του άνθρακα ανά γιγαβατώρα, οι αντίστοιχοι αριθμοί για το πετρέλαιο είναι 750, το φυσικό αέριο 500, τα πυρηνικά καύσιμα 8. 7 και την υδροηλεκτρική ενέργεια μόνο 4.)

Καθώς οι χώρες στρέφονται στην πυρηνική ενέργεια, το ποσοστό τους των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα πέφτει. Από το 1970 η Γαλλία έχει μειώσει στο μισό τις εκπομπές της, η Ιαπωνία (32% πυρηνική ενέργεια) έχει επιτύχει μια μείωση 20%, ενώ οι ΗΠΑ (με 20% πυρηνική ενέργεια) το έχουν μειώσει κατά μόνο 6%. Η εκπομπή των επιβλαβών αερίων όπως το διοξείδιο του θείου μειώνεται επίσης εντυπωσιακά με την μετάβαση στην πυρηνική ενέργεια.

Με την συνθήκη για την μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, η βρετανική κυβέρνηση, εν τω μεταξύ, θέλει τις εκπομπές της να είναι 10% χαμηλότερα μέχρι το 2010 από αυτό που ήταν το 1990. Μια μείωση 6% επιτεύχθηκε ήδη μέχρι το 1995, η οποία όμως οφειλόταν στην παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, μια παραγωγή που αυξήθηκε κατά 39% μεταξύ 1990 και 1994. Εντούτοις, εάν δεν χτιστούν άλλοι σταθμοί πυρηνικής ενέργειας, το επίπεδο των εκπομπών θα αυξηθεί απότομα. Στα επόμενα έτη, καθώς οι παλαιότεροι σταθμοί πυρηνικής ενέργειας θα αφοπλίζονται, το Ηνωμένο Βασίλειο, δεν θα μπορεί να φθάσει στο στόχο του.

Αν και πολλοί νέοι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με αέριο χτίζονται αυτήν την περίοδο, οι οποίοι εκπέμπουν μόνο το μισό του διοξειδίου του άνθρακα, από αυτούς τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με κάρβουνο, το πρόβλημα είναι ότι διαρρέουν μεθάνιο, το οποίο έχει μια "δυνατότητα παγκόσμιας θέρμανσης" περίπου 60 φορές αυτή του διοξειδίου του άνθρακα. Αυτά τα δύο αποτελέσματα ισορροπούνται περίπου, το οποίο σημαίνει ότι δεν μπορούμε να αναμείνουμε καμία μείωση της παγκόσμιας θέρμανσης με τη μεταπήδηση από τον άνθρακα στο φυσικό αέριο. Ακόμα κι αν αυτή η επίδραση του μεθανίου παραμελείται, τότε εάν το αέριο αυξάνεται έως το 43.5% της συνολικής παραγωγής, ενώ ο άνθρακας μειώνεται έως το 2.5%, μπορούμε να αναμείνουμε τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα να μειωθούν κατά 10%. Αλλά εάν η χρήση της πυρηνικής ενέργειας ανέβει σε 43.5% εις βάρος του άνθρακα θα υπάρξει μια πτώση κατά 20% του διοξειδίου του άνθρακα.

Εάν δεν λύσουμε τα προβλήματα της παγκόσμιας ενέργειας τώρα, κατόπιν θα λυθούν σύντομα για μας. Ζούμε σε μια ειδική περίοδο στην ανθρώπινη ιστορία όπου το πετρέλαιο, το αέριο και ο άνθρακας είναι εύκολα διαθέσιμα σε μας. Αυτή τη στιγμή με τους παρόντες ρυθμούς της κατανάλωσης, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, θα φτάσουν για λιγότερο από 100 χρόνια, και ο άνθρακας για 200­-300 έτη.

Η καύση των στερεών καυσίμων θα σταματήσει τότε και θα πρέπει να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις. Εάν συνεχίζουμε να καίμε τα στερεά καύσιμα, όχι μόνο θα μολύνουμε τη Γη και θα προκαλέσουμε παγκόσμια θέρμανση, στερούμε επίσης τις μελλοντικές γενιές από αυτά τα πολύτιμα υλικά, που είναι οι βάσεις των πετροχημικών βιομηχανιών. Δεν θα ήταν καλύτερο να λυθούν αυτά τα προβλήματα τώρα ­ που χρησιμοποιούν την πυρηνική ενέργεια ­ αντί της αναμονής, μην είναι πάρα πολύ αργά;

Η ικανοποίηση των αναγκών της παγκόσμιας ενέργειας είναι ένα επείγον πρόβλημα και όλες οι εφαρμόσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να το λύσουν. Το ακριβές μίγμα των διαφόρων πηγών στις διαφορετικές περιοχές, θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες, ιδιαίτερα τα γηγενή καύσιμα καθώς επίσης και από την τοπική γεωγραφία και οικονομία. Οι αναπτυγμένες χώρες πρέπει να βοηθήσουν τα αναπτυσσόμενα έθνη ώστε να αυξήσουν τα αποθέματα ενέργειάς τους και να συγκρατήσουν τις υπάρχουσες σπάταλες συνήθειες. Οι προσπάθειες που πρέπει να καταβληθούν για να μειώσουν τις εκπομπές ρύπανσης και διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να συνεχιστούν και να είναι συντονισμένες.

Εάν πρόκειται να σταθεροποιήσουμε την εκπομπή του διοξειδίου του άνθρακα από τα μέσα του 21ου αιώνα, πρέπει να αντικαταστήσουμε τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με ορυκτά καύσιμα στα επόμενα 40 έτη, ή αν λάβουμε υπ'όψιν τον αριθμό τους, πρέπει να κλείνει με ένα ρυθμό ένα την εβδομάδα.

Μπορούμε να βρούμε 500 km2 κάθε εβδομάδα ώστε να εγκαταστήσουμε 4.000 ανεμόμυλους προς αντικατάσταση κάθε κλειστού εργοστασίου;

Ή ίσως θα μπορούσαμε να καλύψουμε 10 km2 ερήμου κάθε εβδομάδα με τα ηλιακά συστήματα και να τα κρατήσουμε καθαρά;

Η παλιρροιακή δύναμη μπορεί να παραγάγει μεγάλα ποσά ενέργειας, αλλά μπορούμε να βρούμε μια νέα εκβολή ενός μεγάλου ποταμού και να χτίσουμε ένα κάθε πέντε εβδομάδες, με τεράστιο κόστος;

Η πυρηνική ενέργεια, εντούτοις, είναι μια καλά δοκιμασμένη και αξιόπιστη πηγή, ενώ οι εναλλακτικές λύσεις που απαριθμούνται από τους αρνητές της, είναι κυρίως ελπίδα για το μέλλον και πρέπει να αποδειχθούν ακόμα. Στη δεκαετία του '80, κτιζόταν κάθε έτος κατά μέσο όρο 23 νέοι πυρηνικοί αντιδραστήρες, με μια αιχμή 43 το 1983. Ένας ρυθμός κατασκευής ένας την εβδομάδα είναι επομένως εφαρμόσιμο.

Βεβαίως υπάρχουν κίνδυνοι από την πυρηνική ακτινοβολία. Υπάρχει πάντα η περίπτωση σφαλμάτων αλλά οι αυστηροί έλεγχοι και η αιώνια επαγρύπνηση είναι η τιμή που πρέπει να καταβάλουμε για τα οφέλη της.

Το "Αντάρτικο" της γόπας...

Ένα ενδιαφέρον άρθρο από την "Ελευθεροτυπία", με αφορμή την πρόσφατη απαγόρευση του Καπνίσματος. Επειδή τυγχάνω καπνιστής, το ζήτημα με απασχολεί ιδιαίτερα !! Το συγκεκριμένο άρθρο με βρίσκει κατά 90% σύμφωνο και το αναδημοσιεύω....

Το "Αντάρτικο" της γόπας..... " Αν δεν επιτρέπεται το τσιγάρο στον παράδεισο, εγώ δεν πάω!" είχε πει ο Μαρκ Τουέιν. Προσωπικά δεν ξέρω για τον παράδεισο, πέφτει μακριά και αναμοχλεύει δυσεπίλυτα υπαρξιακά προβλήματα η συζήτηση· πάντως, απ' τα μπαράκια, τους χώρους εργασίας και τις δημόσιες υπηρεσίες οι καπνιστές είναι εξορισμένοι. Το πολύ πολύ να πάνε μέχρι τον ψυχαναλυτή, που θα τους συστήσει να το κόψουν γιατί υποδηλώνει καθήλωση στο στοματικό στάδιο και ανεπαρκή θηλασμό. Και αφού ρίξουν έναν καβγά με τη μητέρα τους, που ματαίως θα προσπαθεί να τους πείσει ότι εκπλήρωσε στο έπακρο τα μητρικά της καθήκοντα ως προς το θηλασμό, θα πάνε να ξεχαρμανιάσουν κάτω από ένα δέντρο.

Η Κατάσταση στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα του ΔΝΤ, βλέπεις, εκτός από μισθούς και συντάξεις, κόβουν και το τσιγάρο. Η κυβέρνηση, πέρα από τη δημοσιονομική εξυγίανση, φαίνεται αποφασισμένη να πετύχει τη γενικότερη εξυγίανση του πληθυσμού με εξίσου αμφισβητούμενες προθέσεις και αποτελέσματα. Η αντικαπνιστική εκστρατεία, η οποία διαφέρει από την α- ντικαπνιστική υστερία κατά ένα ουσιαστικό, είναι εδώ. Εγκαινιάστηκε με πολιτικές απαγόρευσης των διαφημίσεων, με δυσφημίσεις επί των πωλούμενων προϊόντων, όπως το νεκρολαγνικής εμπνεύσεως «οι καπνιστές πεθαίνουν πρόωρα», με εξοντωτικές αυξήσεις στη φορολογία του καπνού. Για το καλό της υγείας μας, πάντα. Αλλες αυξήσεις, που επίσης θα προκαλούσαν καλό στην υγεία μας, όπως στους μισθούς, στον ελεύθερο χρόνο, στους χώρους πρασίνου κ.λπ., δεν προτάθηκαν από τα κυβερνητικά επιτελεία.

Κάπως έτσι φτάσαμε στην πρόσφατη νομοθεσία περί καθολικής απαγόρευσης του καπνίσματος στους κλειστούς δημόσιους χώρους, που εξωθεί τους καπνιστές στο πεζοδρόμιο ή στην καταβολή προστίμων ύψους έως και 500 ευρώ· αν δεν σωθεί η υγεία μας, τουλάχιστον να σωθούν τα δημόσια ταμεία. Ας ελπίσουμε ότι θα είναι η τελευταία πράξη αυτού του έργου και ότι η φαντασία του υπουργείου Υγείας δεν επιφυλάσσει στους καπνιστές υποχρεωτικό τζόγκινγκ ή βόλτες με κανό στην επόμενη στροφή.

Βέβαια κι αυτό το φρούτο δεν φέρει ελληνική σφραγίδα· εισαγόμενο είναι και, μάλιστα, με καθυστέρηση. Ξεκίνησε πιλοτικά στο μεγάλο εργαστήρι των ΗΠΑ πριν από δύο δεκαετίες, για να καταλήξει στο μπαράκι της γειτονιάς μας. Η αρχή έγινε με τα εστιατόρια και τις υπηρεσίες και κορυφώθηκε στην προ ολίγων ημερών απόφαση του δημάρχου της Νέας Υόρκης για επέκταση της απαγόρευσης σε πάρκα και παραλίες. Ενώ στην οριακή της έκφανση, αυτή η διαδικασία φτάνει μέχρι και στην ύπαρξη πολυκατοικιών αποκλειστικά για μη καπνίζοντες, με 50 εταιρείες δημόσιας στέγασης να απαγορεύουν το τσιγάρο στα κτήρια που διαχειρίζονται. Φαίνεται, όμως, ότι οι προσπάθειες δεν αποδίδουν τα προσδοκώμενα, αφού -παρά την αρχική μείωση- από το 2004 και έκτοτε ο αριθμός των καπνιστών στις ΗΠΑ παραμένει σταθερά κολλημένος στο 21%.

Το τελευταίο μου τσιγάρο

Οι ΗΠΑ έχουν παράδοση στις ακρότητες κατά του καπνίσματος, αρχής γενομένης από τον Φραγκλίνο Ρούσβελτ, που επί προεδρίας του απέρριψε την τελευταία επιθυμία ενός μελλοθανάτου να καπνίσει ένα τσιγάρο, με το επιχείρημα ότι ο θάλαμος εκτε- λέσεων αποτελεί χώρο μη καπνιζόντων. Επρεπε να προστατευτεί η υγεία του μελλοθανάτου! Σταδιακά, η καμπάνια πέρασε και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, με μία προς μία τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης να θεσπίζουν αντικαπνιστικές νομοθεσίες σε ηπιότερες ή αυστηρότερες εκδοχές. Θύμα του παροξυσμού υπήρξε και ο γάλλος φιλόσοφος Ζαν Πολ Σαρτρ, του οποίου το τσιγάρο εξαφανίστηκε από την αφίσα που κοσμούσε την εθνική βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Ούτε και η φωτογραφία του φουμαδόρου Αντρέ Μαλρό τη γλίτωσε!

Η καταδίωξη των καπνιστών δεν είναι πρωτόγνωρη εμπειρία. Εκδηλώθηκε σε αρκετές καμπές της ιστορίας, όπως στη ναζιστική Γερμανία. Εκεί χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ο όρος του «παθητικού καπνιστή», ενώ το 1939 ιδρύθηκε Γραφείο για τους κινδύνους από το κάπνισμα και λίγο αργότερα απαγορεύτηκε το κάπνισμα στους αξιωματικούς των SS και τους αστυνομικούς εν ώρα υπηρεσίας. Ο ίδιος ο Χίτλερ, μάλιστα, που στα νιάτα του υπήρξε μανιώδης καπνιστής, στη συνέχεια το έκοψε. Εδραιώθηκε η αντίληψη ότι το κάπνισμα συνιστούσε μια βλαβερή συνήθεια που εισήγαγαν (ποιοι άλλοι;) οι Εβραίοι και δεν συνέβαλλε στη σωστή αναπαραγωγή της αρίας φυλής.
Τα τελευταία χρόνια, όμως, η αντικαπνιστική μανία επανήλθε και κορυφώθηκε, με εργαλείο αντικειμενικά επιστημονικά δεδομένα που αποδεικνύουν τη συσχέτιση μεταξύ ενεργητικού καπνίσματος και διαφόρων ασθενειών, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα και η στεφανιαία νόσος. Αυτό, όμως, από μόνο του δεν αρκεί να εξηγήσει το όψιμο ενδιαφέρον των κυβερνήσεων για την υγεία των πολιτών και μάλλον βρίσκεται σε αντίφαση με την κατάρρευση του κράτους πρόνοιας ως κατ' εξοχήν εγγυητή της δημόσιας υγείας.

Για τα λεφτά τα κάνεις όλα!

Η αγνότητα των προθέσεων τελειώνει εκεί που ξεκινά η κουβέντα όχι για το ανθρώπινο ή κοινωνικό κόστος, αλλά για το οικονομικό. Οι συνέπειες του καπνίσματος είναι αρκετά ακριβές για τις ασφαλιστικές εταιρείες και το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Για την Ελλάδα, συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, το κόστος νοσηλείας για ασθένειες που αποδίδονται στο τσιγάρο ανέρχεται στα 2 δισ. ετησίως. Την ίδια στιγμή που κάποιοι επιθυμούν να απαλλαγούν από ένα τέτοιο βάρος, κάποιοι άλλοι προσβλέπουν στην αύξηση των κερδών τους. Οι φαρμακοβιομη- χανίες, η δεύτερη μεγαλύτερη βιομηχανία στον κόσμο μετά τις βιομηχανίες όπλων, είναι βασικός χρηματοδότης των αντικαπνιστικών εκστρατειών, εκτιμώντας ότι η μείωση του τσιγάρου συνεπάγεται αύξηση της κατανάλωσης των σκευασμάτων υποκατάστατων της νικοτίνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Pfizer, όταν ξεκίνησε η καπνοαπαγόρευση στη Γαλλία το 2007, προέβλεπε ότι τα κέρδη της θα αυξάνονταν έως και 50%.

Σε κέρδη από τη διακοπή του καπνίσματος και σε καλύτερη οργάνωση της εργασίας προσβλέπουν και οι μεγάλες επιχειρήσεις. Η γαλλική εταιρεία Total δαπάνησε 200.000 ευρώ για την αντικαπνιστική εκστρατεία πριν από μερικά χρόνια και πέτυχε να κόψουν το τσιγάρο 300 από τους 1.300 εργαζόμενους καπνιστές της. Υπολογίζει, πλέον, ότι έχει αποσβέσει και με το παραπάνω αυτό το ποσό, κερδίζοντας 780.000 ευρώ από τις λιγότερες παύσεις εργασίας ή άδειες ασθενειών που σχετίζονταν με το κάπνισμα. Το περιοδικό «Capital» σε παλιότερη έρευνά του υπολόγισε ότι 10 λεπτά διάλειμμα την ημέρα για τσιγάρο μεταφράζονται σε 15 μέρες πληρωμένης άδειας. Παρέλειψε, βέβαια, να υπολογίσει σε τι ποσοστό θα αυξήσει η έλλειψη αυτού του δεκάλεπτου διαλείμματος τις δαπάνες για την ψυχολογική υποστήριξη των εργαζομένων.

Ο ηθικός πανικός που διοχετεύεται στη δημόσια σφαίρα για το κάπνισμα έχει ευρύτερες κοινωνιοψυχολογικές διαστάσεις. Στον πυρήνα του υπάρχει η προσπάθεια για απαγόρευση των απολαύσεων και πειθάρχηση των επιθυμιών. «Η απαγόρευση του καπνίσματος δεν αποτελεί απλώς πρόνοια για την υγεία, αλλά και μορφή εμπέδωσης σχέσεων εξουσίας, εθίζει στη δυνατότητα επέκτασης κατασταλτικών μέτρων και εξοικειώνει με συνθήκη μειωμένων ελευθεριών. Οι στατιστικές της υγείας και της θνησιμότητας δείχνουν ότι το κοινωνικο-οικονομικό στρες και η όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων αποτελούν βασικούς επιβαρυντικούς παράγοντες. Είναι επομένως πιθανό το μνημόνιο να στοιχίσει πολύ περισσότερο σε ζωές απ' αυτές που θα σώσει η απα- γόρευση του καπνίσματος» μας λέει ο Παναγιώτης Σωτήρης, διδάσκων Κοινωνικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου.

Από κει και πέρα, το γεγονός ότι το κάπνισμα συνιστά μια επιβαρυντική για την υγεία συνήθεια είναι προφανές. Προφανές επίσης είναι το δικαίωμα των αντικαπνιστών να μην εισπνέουν τον καπνό των άλλων και να έχουν ισότιμη πρόσβαση στους δημόσιους χώρους. Εξίσου προφανές, όμως, θα έπρεπε να είναι το δικαίωμα των ανθρώπων να διαχειρίζονται οι ίδιοι τα ζητήματα που αφορούν τη ζωή και την υγεία τους χωρίς να τους ασκείται δικτατορία στο γούστο, τις συνήθειες και τους φόβους τους. Αν σήμερα διώκονται οι καπνιστές, αύριο θα ακολουθήσουν οι παχύσαρκοι, όσοι διάγουν καθιστική ζωή ή κάνουν πολύ σεξ. Εν τέλει, αυτή η προπαγάνδα για την υγεία καταλήγει να είναι εντελώς ανθυγιεινή.

«Φωτιά» όπου δεν υπάρχει καπνός!

Το επίσημο «σβήσιμο» του τσιγάρου κήρυξε την 1η Σεπτεμβρίου η τότε υπουργός Υγείας Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου. Ετσι, από την προεκλογική δήλωση του Γιώργου Παπανδρέου για «τη γλάστρα με τη φούντα στο μπαλκόνι μας», περάσαμε στη μετεκλογική προσθήκη ακόμα μιας ουσίας στον κατάλογο των απαγορεύσεων. Και μάλλον αυτή η αναντιστοιχία είναι η μικρότερη που θα μπορούσε να επισημάνει κανείς στο κυβερνών κόμμα. Για το κυνήγι των καπνιστών επιστραθεύτηκαν 9.500 ελεγκτές, περισσότεροι ίσως από όσους έχουν επιστρατευθεί για το κυνήγι των φοροφυγάδων. Μοναδική εξαίρεση στον κανόνα της καθολικής απαγόρευσης αποτελούν τα κέντρα με ζωντανή μουσική άνω των 300 τ.μ. και τα καζίνα - διότι το τσιγάρο πολλοί εμίσησαν, τον τζόγο ουδείς.

Επειδή κάθε νομοθεσία πρέπει να έχει και μια εισπρακτική πτυχή, οι παραβάτες καπνιστές θα τιμωρούνται με πρόστιμα από 50 έως 500 ευρώ, ενώ οι καταστηματάρχες από 500 έως 10.000 ευρώ. Στην πέμπτη υποτροπή, ο νόμος προβλέπει ότι θα ανακαλείται οριστικά η άδεια λειτουργίας του μαγαζιού, διευκολύνοντας τους επιχειρηματίες απ' το να τα κλείσουν μόνοι τους εξαιτίας της ύφεσης. Παράλληλα, το υπουργείο έδωσε στη δημοσιότητα την τηλεφωνική γραμμή 1142 για τις ανάγκες των πολιτών. Μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου είχε δεχτεί 91.368 κλήσεις, που στη συντριπτική τους πλειονότητα αφορούσαν διευκρινιστικά ως προς τη νομοθεσία ερωτήματα. Μόλις οι 1.051 απ' αυτούς πήραν για να καταγγείλουν τους συναδέλφους τους που κάπνιζαν κρυφά στην τουαλέτα.

Οπως συνέβη, όμως, και με τα υπόλοιπα μέτρα που θέσπισε η κυβέρνηση, ούτε αυτό φαίνεται να έχει αποσπάσει την κοινωνική συναίνεση. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από έρευνα της MRB για λογαριασμό της Ενωσης Επαγγελματιών Καπνοπωλών, σύμφωνα με την οποία το 73% των μη καπνιστών συμφωνεί με το διαχωρισμό των μαγαζιών σε καπνιζόντων και μη, ένας στους τρεις καπνιστές δηλώνει ότι θα βγαίνει λιγότερο αν απαγορευτεί πλήρως το κάπνισμα και μόλις το 4,7% των καπνιστών αναφέρει ότι θα σταματούσε το τσιγάρο λόγω της απαγόρευσης.

Το Συντονιστικό των Επαγγελματιών

Οι πιο σφοδρές αντιδράσεις, όμως, προέρχονται από τον κλάδο των επαγγελματιών εστίασης και ψυχαγωγίας. Οι ίδιοι θεωρούν το μέτρο ως χαριστική βολή σε μια αγορά που ασφυκτιά και επικαλούνται τη διεθνή εμπειρία της απαγόρευσης που οδήγησε σε μείωση του κύκλου εργασιών κατά 20% και σε αρκετά λουκέτα. Εχουν συγκροτήσει το Συντονιστικό των Επαγγελματιών καφέ-μπαρ και διαμηνύουν σε όλους τους τόνους ότι δεν θα παίξουν το ρόλο του χωροφύλακα στους πελάτες τους. Στα 350 μαγαζιά που ήδη αριθμεί το Συντονιστικό, τα τασάκια δεν έχουν μαζευτεί απ' τα τραπέζια και εκχωρείται στους πελάτες το δικαίωμα να επιλέξουν τη στάση τους.
Εχουν προσφύγει ήδη νομικά εναντίον του μέτρου, καθώς αυτό γεννά συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού για καταστήματα που διαθέτουν ανοιχτούς χώρους, συνιστά αυθαίρετη διάκριση εις βάρος των καπνιστών και στερεί από τους ιδιοκτήτες τη δυνατότητα να καθορίσουν οι ίδιοι τη φυσιογνωμία των χώρων τους. Ζητούν από τα πολιτικά κόμματα να τοποθετηθούν για το ζήτημα και προαναγγέλλουν πιο δυναμικές αντιδράσεις, όπως η μη καταβολή του ΦΠΑ ή το συμβολικό κλείσιμο των μαγαζιών τους.
Ο Δημήτρης Αρβανίτης, μέλος του Συντονιστικού και του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθήνας, περιγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση που επι- κρατεί στον κλάδο: «Σε καταστήματα που δεν διαθέτουν εξωτερικούς χώρους και εφαρμόζουν το μέτρο, η πτώση του τζίρου φτάνει το 70%. Και φανταστείτε ότι, αν ακόμα βοηθάει ο καιρός, το χειμώνα θα γίνει κόλαση. Εμείς δεν έχουμε άλλη λύση: ή θα αντιδράσουμε στο μέτρο ή θα κλείσουμε τα μαγαζιά μας από τώρα». Προκρίνει ως καταλληλότερο μέτρο «τη δυνατότητα διαχωρισμού των μαγαζιών σε καπνιστών και μη και τις αυξημένες προδιαγραφές εξαερισμού», υπενθυμίζοντας ότι «ο καπνός είναι νόμιμο προϊόν και η προσέλευση του κοινού στα καφέ προαιρετική».

Στο πλευρό τους συντάσσονται οι ίδιοι οι καπνιστές, οι οποίοι δεν καλοβλέπουν την ιδέα να ξεχειμωνιάσουν στα διόλου άνετα και στενά πεζοδρόμια της πόλης, αλλά και αρκετοί καλλιτέχνες και ακαδημαϊκοί που αναγνωρίζουν την κατασταλτική διάσταση των ρυθμίσεων.
Ενας απ'αυτούς, ο Σταμάτης Κραουνάκης, μιλώντας στο «ΕΨΙΛΟΝ» συστήνει «μαζική ανυπακοή στους καπνιστές και στα μαγαζιά. Δε θα μας κόψουν τα πάντα» και μας αφιερώνει ένα τραγουδάκι:
«Τσιγάρα και δρόμοι καπνίζουν ακόμη, τρελοί τροχονόμοι μιας ψεύτρας ζωής. Πικρά τα φιλιά μας, οι κρίκοι γουλιά μας, γερνάνε οι νόμοι, γερνάμε κι εμείς. Εδώ καπνίζουμε κι είναι παράνομο, κι όλο ελπίζουμε να μη μας πιάσουν. Είσαι συνήθεια, είσαι τσιγάρο μου, κι ας φάω πρόστιμα, κι ας με δικάσουν».

Η Παράνομη Οικονομική Μετανάστευση

Το πρόβλημα της μετανάστευσης ξεπερνά τις υπάρχουσες πολιτικές αναλύσεις. Δεν χωράει στα ιδεολογικά σχήματα του παρελθόντος, διότι αυτά είναι αρθρωμένα πάνω στην τεχνολογική πραγματικότητα του περασμένου αιώνα. Γράφαμε και παλιότερα ότι «από τη στιγμή που η διαφορά στο επίπεδο διαβίωσης μεταξύ του πρώτου και του τρίτου κόσμου είναι μεγάλη, ενώ το κόστος μετακίνησης ανθρώπων μειώνεται, είναι φυσικό να αυξάνεται η (παράνομη, έστω) μετανάστευση. Είναι η οικονομικά ορθολογική επιλογή».

Γελοιογραφία: Μιχάλης Κουντούρης

Εκ των πραγμάτων, η τεχνολογία κάνει κάποιες διαδικασίες πιο φθηνές και η οικονομία ακυρώνει πολιτικές που ασκούνταν επί αιώνες. Τέτοιες είναι, για παράδειγμα, οι εθνικές κεϊνσιανές πολιτικές· με ένα κλικ στον υπολογιστή φεύγουν δισεκατομμύρια από το ένα χρηματιστήριο στο άλλο. Το ίδιο ισχύει φυσικά για τις πολιτικές που αφορούν τα εθνικά σύνορα. Οι ΗΠΑ φτιάχνουν και ξαναφτιάχνουν φράχτες στα σύνορα με το Μεξικό, αλλά η Καλιφόρνια έχει πλημμυρίσει από οικονομικούς μετανάστες. Το παγκόσμιο σύστημα των εθνικών κρατών με τις ξεχωριστές πολιτικές, απλώς δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη νέα πραγματικότητα που η τεχνολογία διαμορφώνει και οι αγορές εκμεταλλεύονται. Ας μην ξεχνάμε ότι η οικονομική μετανάστευση δεν είναι παρά μέρος της αγοράς εργασίας.

Με αυτά τα δεδομένα και η ανάλυση δεν μπορεί να είναι συνεπής με τα ιδεολογικά σχήματα του παρελθόντος. Για παράδειγμα, ένας φιλελεύθερος δεν μπορεί να είναι υπέρ των ελεύθερων συναλλαγών όλων των συντελεστών παραγωγής πλην της εργασίας. Οι φράχτες των συνόρων είναι στρέβλωση της ελεύθερης αγοράς.

Από την άλλη πλευρά, είναι αδύνατον να πείσει κάποιος αριστερός τους εργαζόμενους να μοιραστούν τις κατακτήσεις τους με τους κατατρεγμένους του Τρίτου Κόσμου. Στον πραγματικό κόσμο, ένα εθνικό σύστημα υγείας υποβαθμίζεται όταν συρρέουν χιλιάδες μετανάστες για υγειονομική περίθαλψη, για την οποία δεν έχουν συμβάλει. Ούτε υπάρχουν εργαζόμενοι που θέλουν να μοιραστούν τις αποταμιεύσεις τους που έχτισε όποιο κράτος πρόνοιας υπάρχει στη χώρα τους. Οποτεδήποτε η Αριστερά προσπάθησε να πείσει το εκλογικό της σώμα προς αυτή την κατεύθυνση, οι ψηφοφόροι της στράφηκαν στον ριζοσπαστικό λαϊκισμό. Ο Λεπέν κερδίζει στις εργατικές συνοικίες, πάλαι ποτέ προπύργια του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Επιπλέον, η οικονομική μετανάστευση συμβάλλει σε αυτό που ο Μαρξ ονόμαζε «εφεδρικό στρατό» στην αγορά εργασίας. Μετακινούμενοι οι μετανάστες σε χώρες με υψηλούς μισθούς και χαμηλή ανεργία διαμορφώνουν τις οικονομικές συνθήκες για συμπίεση των εισοδημάτων των εργαζομένων. Είναι ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης. Τα διοικητικά μέτρα είναι σαν τον φράχτη στον Εβρο. Τελικά, η φθηνότερη εργασία θα εκτοπίσει την ακριβότερη.

Δεν υπάρχει τρόπος να λυθούν τα προβλήματα της παγκοσμιότητας με τα πενιχρά εθνικά εργαλεία που έχουμε. Σε έναν κόσμο που έχουν παγκοσμιοποιηθεί τα πάντα, η πολιτική δεν μπορεί να ασκείται με εθνικούς περιορισμούς. Πρέπει κι αυτή να παγκοσμιοποιηθεί. Αλλιώς, το μόνο που θα καταφέρνει είναι να συνεχίσει να μπαλώνει τα προβλήματα με κάποιους φράχτες στα σύνορα.

Αναδημοσίευση από την "Καθημερινή"

Πάσχος Μανδραβέλης

25η ΜΑΡΤΙΟΥ: Πραγματικότητα ή Μυθοπλασία;

Με αφορμή τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1821, αποφάσισα να συμπεριλάβω μερικές αναφορές σχετικά με την ημερομηνία επίσημης κύρηξης της Ελληνικής Επανάστασης. Μεγάλη κόντρα έχει ξεσπάσει τελευταία λόγω και των σχετικών τηλεοπτικών εκπομπών του ΣΚΑΪ της σειράς επιστημονικών(;) ντοκυμανταίρ "1821". Ειλικρινά παρακολουθώντας τα τεκμαινόμενα μου προκάλεσαν, μόνο γέλιο και θυμηδία.

Σημαία του Αγώνα της Ανεξαρτησίας με τα σύμβολα «εφοδιαστικού ιερέως» της Φιλικής Εταιρείας. Φέρει τον ιερό δεσμό με τις 16 στήλες, σταυρόν εντός κλάδων ελαίας και λογχοφόρους σημαίες με τα γράμματα Η ΕΑ (Ελευθερία) Η ΘΣ (Θάνατος). Τη σημαία αυτή που σχεδίασε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ύψωσε ο Γεώργιος Σισίνης το 1821 στην Ήλιδα.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ Βάσει σχετικών έγκυρων και ιστορικά τεκμηριωμένων εγγράφων και μαρτυριών πρέπει να δεχθούμε τα παρακάτω: Η Επανάσταση του 1821 ήταν πλήρως ανοργάνωτη και χωρίς ηγετική καθοδήγηση. Έλαβε χώρα, όσο αφορά την "'Ελληνικη Επικράτεια" από τα μέσα Φλεβάρη ως τις αρχές Απριλίου του 1821. Σημειώστε εδώ και την διαφορά ημερών του Παλαιού (Ιουλιανού) με το Νέο (Γρηγοριανό) ημερολόγιο, που περιπλέκει τα πράγματα. Η κάθε περιοχή, βάσει της θέλησης των προυχόντων, των οπλαρχηγών και του λαού, αποφάσιζε την έναρξη της Επανάστασης. Παραδείγματος χάριν, ο Θ. Κολοκοτρώνης ήθελε να γίνει την 25η Μαρτίου, ώστε να συμπέσει με τον Θρησκευτικό εορτασμό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ο "Φιλικός" Παλαιών Πατρών Γερμανός, θεωρούσε ότι η έναρξη της επανάστασης είναι "πρόωρη" και αναγκάσθηκε εξαιτίας των γεγονότων, να ευλογήσει τα όπλα του οπλαρχηγού Γεωργίου Σισίνη. Στην Αγία Λαύρα έγινε δοξολογία για τον εορτασμό του Ευαγγελισμού της θεοτόκου την 25η Μαρτίου, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός δεν ήταν στα Καλάβρυτα. Ο από άμβωνος λόγος έγινε εκ των υστέρων, πιθανον την 4η Απριλίου, όπου τάχθηκε υπέρ της Επανάστασης και ευλόγησε τα όπλα των Αγωνιστών.

Έχουν όμως όλα αυτά καμμία σημασία; Αναιρείται το γεγονός της Έναρξης της Επανάστασης; Η ημερομηνία (μερικές μέρες μπρος ή πίσω) ή η τοποθεσία (η "Αγία Λαύρα") αναιρούν το γεογονός; Η προσπάθεια να παρουσιασθεί μία και μόνη ημερομηνία (25η Μαρτίου 1821), για να δείξει την σύμπνοια, την "Θεϊκή Συμπόρευση" και την Ενότητα των εξεγερμένων, τι το μεμπτό παρουσιάζει; Μήπως αναιρεί τα γεγονότα; Η Μυθοπλασία μήπως αλλοίωσε την Ιστορική Αλήθεια; Φυσικά και όχι. Γιατί άραγε όλη αυτή η φασαρία;

Παρακάτω παρατίθενται διάφορα άρθρα και βιντεάκια σχετικά με το θέμα. Αν έχετε όρεξη ή ενδιαφέρον δείτε τα. Αξίξει τον κόπο....

Η ΟΡΚΩΜΟΣΙΑ • Ορκωμοσία αγωνιστών από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό έγινε στην Πάτρα, στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου (βλ. Ιστορία Του Ελληνικού Έθνους, εκδοτική Αθηνών, τ. ΙΒ, σελ. 86-7) . Ο Δ. Κόκκινος τοποθετεί το γεγονός στις 24 Μαρτίου, και το περιγράφει ως εξής: "Οι εισελθόντες κατηυθύνθησαν προς την πλατείαν του Αγίου Γεωργίου όπου ο Γερμανός έστησε μεγάλον ξύλινον απλούν σταυρόν, και κατ’ άλλους φέροντα την σημαίαν το σώματος του Λόντου. Εκεί έσπευδαν όλοι, εντόπιοι και ξένοι. Ετελέσθη δοξολογία και τρισάγιον και μετά τούτου εδόθη ο όρκος της Επαναστάσεως." (Πηγή: Δ. Κοκκίνου, Η Ελληνική Επανάστασις, εκδόσεις Μέλισσα, 1956, τ. 1, σελ. 273) Διαβάστε σχετικό άρθρο (Πηγή: 1821, Αγία Λαύρα, Π.Π.Γερμανός και Κολοκοτρώνης)

Ο θρύλος της Αγίας Λαύρας "Μην κατακρίνετε χωρίς να διαβάσετε, κι αφού διαβάσετε σκεφθήτε. Αλλά μη σκεφθήτε με το πνεύμα σας προκαταλημμένο. Η προκατάληψή σας, θα βλάψη περισσότερο εσάς παρά εμένα." Ανδρέας Λασκαράτος Το οθωνικό διάταγμα, με το οποίο ορίστηκε αυθαίρετα η έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του Εικοσιένα στις 25 Μάρτη, αργότερα, μετά από χρόνια, το συμπλήρωσαν τόσο η κληρική παράδοση, όσο και η λόγια παράδοση των προκρίτων και ολοκλήρωσαν έτσι την πλαστογράφιση του Εικοσιένα. Αυτές τοποθέτησαν την επανάσταση στη μονή της Αγίας Λαύρας των Καλαβρύτων και επέλεξαν τον επίσκοπο Παλαιών Πατρών Γερμανό να υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στη μονή αυτή, στις 25 Μάρτη. Αυτό είναι ένα ιστορικό ψέμα, που έγινε θρύλος. Γιατί είναι ιστορικά εξακριβωμένο ότι η Επανάσταση άρχισε πριν τις 25 Μάρτη και ότι ο Π.Π. Γερμανός δε σήκωσε τη σημαία της Επανάστασης στη μονή της Αγίας Λαύρας στις 25 Μάρτη, γιατί την ημέρα αυτή δε βρισκόταν στην Αγία Λαύρα, αλλά στα Νεζερά (Αίγιο) της Αχαΐας, όπως ο ίδιος γράφει στα απομνημονεύματά του. Αλλά και τα τεκμήρια που υπάρχουν διαψεύδουν το θρύλο αυτό, καθώς και οι ιστορικοί της εποχής εκείνης Σ. Τρικούπης, Ι. Φιλήμων, G. Finlay. Διαβάστε σχετικό άρθρο (Πηγή: "Ο θρύλος της Αγίας Λαύρας και η ιστορική αλήθεια")

Η άλλη άποψη για την "Αγία Λαύρα"

«Μηδενί δίκην δικάσεις, πριν αμφοίν μύθον ακούσεις». Στο βίντεο αυτό παρατίθενται 22 ντοκουμέντα από Έλληνες και ξένους της εποχής της Ελληνικής Επανάστασης που επιβεβαιώνουν(;) τη σύναξη στην Αγία Λαύρα κατά την εκκίνηση της Επανάστασης, υπό τον Παλαιών Πατρών Γερμανό. Η ημερομηνία του γεγονότος δεν είναι ακριβής. Οι πηγές την καθορίζουν μεταξύ 8 και 23 Μαρτίου 1821. Όμως το γεγονός έλαβε χώρα. Επίσης, η ημερομηνία είχε οριστεί πολύ νωρίτερα, ώστε να συμπέσει με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Το παραπάνω βίντεο αποτελεί υλικό που συγκεντρώθηκε από συνεργάτες της ιστοσελίδας "Αντίβαρο". Διαβάστε σχετικό άρθρο ( Πηγή: "Αντίκρουση από Αντίβαρο" )